Camille Van Vyve
13 Feb 2024
Waarom is ons brein niet geschikt voor langetermijnbeleggingen ?
Interview met Laurent Hermoye, CEO van Imagilys, een Belgisch bedrijf gespecialiseerd in hersenbeeldvorming.
Hoewel Imagilys zich richt op medische professionals als een diagnose-instrument, bent u een liefhebber van de hersenen en cognitieve mechanismen in het algemeen. Heeft u bijzondere interesse in financiën?
Ik ben in de eerste plaats een ingenieur van opleiding, en ik zal me altijd die eerste les economie herinneren waarin de basisveronderstelling werd benadrukt: "Economische actoren zijn rationeel." Maar de actoren zijn NIET rationeel! Deze vaststelling heeft geleid tot onderzoek naar gedragseconomie, die de invloed van psychologie op de financiële markten bestudeert. Dit vakgebied interesseert me inderdaad.
Het vertrekpunt van uw overwegingen is het boek "Thinking, Fast and Slow" van Daniel Kahneman, Nobelprijswinnaar Economie in 2002.
In dit boek legt Kahneman uit dat de hersenen bestaan uit twee systemen: "systeem 1" en "systeem 2". Merk op dat hij deze neutrale terminologie waarschijnlijk bewust gebruikt, zonder emotie tegenover rede of het limbische systeem tegenover de frontale cortex te plaatsen. Het "systeem 1" is het snelle en intuïtieve systeem. Het is betrokken bij onze dagelijkse beslissingen, bijvoorbeeld wanneer we een pot Nutella in de supermarkt kopen. Het "systeem 2" daarentegen is traag en rationeel. Dit is het referentiesysteem voor beslissingen die we als belangrijker beschouwen, zoals bijvoorbeeld een carrièrewijziging.
Deze twee systemen bestaan om goede redenen, toch?
Ja, de natuur zit goed in elkaar. Stel je voor dat elke beslissing die we nemen moet worden genomen met behulp van systeem 2, door systematisch de pro’s en contra’s af te wegen... Dat zou absoluut onleefbaar zijn! Het probleem is dat in sommige gevallen systeem 1 de overhand krijgt over systeem 2 en ons brein shortcuts neemt.
Wat voor shortcuts zijn dat?
Ze worden cognitieve biases genoemd en er zijn er veel. Neem bijvoorbeeld de beschikbaarheidsbias, die afhangt van de snelheid waarmee een voorbeeld in ons opkomt om een waarschijnlijkheid te evalueren. Als ik je in juni 2020 had verteld dat mijn 75-jarige oom stierf terwijl hij hoestte, zou je waarschijnlijk meteen aan COVID hebben gedacht... Dat is duidelijk een shortcut!
En sommige van deze biases zijn vooral van toepassing op financiële beslissingen...
Absoluut. Neem bijvoorbeeld het dispositie effect. Je hebt een aandeel in een bedrijf dat in moeilijkheden verkeert en waarvan de waarde in een paar maanden is gedaald van 10 naar 2. Je intuïtieve reactie is waarschijnlijk om het te houden in de hoop dat het herstelt. Maar rationeel gezien zou je het beter verkopen en een ander aandeel kopen waarvan de vooruitzichten gunstiger zijn, om de waarde van je hele portefeuille te verhogen.
Is dit een van de biases die het moeilijk maken om het de langetermijnbenadering te begrijpen?
Het is inderdaad een van de biases, nl. hyperbolic discounting. Hierdoor waarderen we de directe beloning meer dan de toekomstige beloning. Deze bias wordt versterkt door een biologisch fenomeen, omdat beloning in de hersenen gepaard gaat met de afgifte van dopamine, een zeer verslavende neurotransmitter. Dopamine wordt met name vrijgegeven door seks, het consumeren van suiker, drugs... die op hun beurt verslavend kunnen werken.
Ons brein is dus "bedraad" voor onmiddellijke beloning?
Ja, dat is onmiskenbaar. Er is een experiment dat dit bijzonder goed illustreert, en ik vind het leuk om het als voorbeeld te noemen. Een volwassene toont een kind een marshmallow op een bord en zegt: "Ik ga 5 minuten weg. Als je het niet hebt gegeten als ik terugkom, krijg je er nog een." In de meeste gevallen eet het kind de marshmallow voor hem op.
En... is dat erg?
We hebben allemaal die neiging, het is geen ziekte! Maar het is ook aangetoond dat degenen die weerstand kunnen bieden en de beloning kunnen uitstellen, een vorm van mentale kracht hebben die een troef is in hun volwassen leven.
Ik heb nog een ander experiment in gedachten, dit keer financieel. Je speelt kop of munt: als het kop is, win je een miljoen euro. Maar je mag de weddenschap vervangen door een onmiddellijke winst van tweehonderdduizend euro. Wat kies je?
De weddenschap... Ik ben een ondernemer, ik houd van risico's!
Gelukkig is langetermijnbeleggen in een mandje van wereldwijde aandelen niet zo zwart-wit. Het gaat meer om het uitstellen van beloningen dan om het risico om alles te verliezen...
Dat is waar, hoewel er altijd risico's zijn op de beurs. Maar nogmaals, ik geloof dat het in ons belang is om onszelf te dwingen om de langetermijnbenadering te overwegen, vooral als het gaat om spaargeld. Tenminste, als we optimaal willen genieten van onze oude dag!