Camille Van Vyve
13 Jun 2025
Alles over vruchtgebruik en de gevolgen voor investeringen
Nalatenschapsplanning is een fundamenteel aspect van vermogensbeheer dat bijzondere aandacht verdient. Onder de beschikbare juridische mechanismen vormt de splitsing van eigendom tussen vruchtgebruik en blote eigendom een effectieve strategie, maar meestal wordt deze slecht begrepen. Deze beschikking zorgt ervoor dat u uw vermogen kunt overdragen terwijl u bepaalde rechten op uw bezittingen behoudt. Laten we dit concept en de praktische implicaties voor uw investeringen eens nader bekijken.
Wat houdt vruchtgebruik precies in?
Het eigendom van een goed omvat traditioneel drie kenmerken:
- Usus: het recht om het goed te gebruiken
- Fructus: het recht om de vruchten (inkomsten) te ontvangen
- Abusus: het recht om erover te beschikken (verkopen, schenken, vernietigen)
Wanneer een eigendom wordt gesplitst, worden deze kenmerken verdeeld tussen twee houders:
- De vruchtgebruiker bezit de usus en fructus (gebruik en genieten van inkomsten)
- De blote eigenaar behoudt de abusus (beschikking over het goed)
Deze tijdelijke verdeling van rechten eindigt wanneer de vruchtgebruiker overlijdt, op dat moment verkrijgt de blote eigenaar het volle eigendom van het goed, waarbij alle kenmerken worden verenigd.
Vruchtgebruik voortvloeiend uit een erfenis
Vruchtgebruik komt vaak voor bij overlijden, vooral binnen het wettelijke huwelijksvermogensstelsel. Neem het voorbeeld van een getrouwd koppel onder dit stelsel:
Bij het overlijden van een echtgenoot ontvangt de langstlevende echtgenoot automatisch het vruchtgebruik van alle goederen van de overledene, terwijl de kinderen deze erven in blote eigendom. Deze regeling beschermt de langstlevende echtgenoot door hem/haar inkomsten te garanderen, terwijl het kapitaal voor de kinderen behouden blijft, die volle eigenaars worden bij het overlijden van de overgebleven ouder.
Vrijwillige splitsing als instrument voor nalatenschapsplanning
Bij leven kan een eigenaar ervoor kiezen om zijn goederen vrijwillig te splitsen. Deze techniek maakt het mogelijk om:
- Uw vermogen geleidelijk over te dragen
- De fiscale last van de nalatenschap aanzienlijk te verminderen
- Inkomsten te behouden tot aan uw overlijden
Concreet voorbeeld: Een ouder kan de blote eigendom van een beleggingsportefeuille aan zijn kinderen schenken, terwijl hij/zij het vruchtgebruik behoudt. De schenkbelasting wordt alleen berekend over de waarde van de blote eigendom (doorgaans tussen 40% en 80% van de totale waarde, afhankelijk van de leeftijd van de vruchtgebruiker). Bij het overlijden van de vruchtgebruiker worden de kinderen automatisch volle eigenaars van het goed zonder extra erfbelasting.
Het begrip “vruchten” en de daarbij horende dubbelzinnigheden
Vruchtgebruik beperkt zich theoretisch tot het innen van de “vruchten” van een goed, dat wil zeggen de inkomsten die op natuurlijke wijze worden gegenereerd zonder de substantie van het goed aan te tasten. In een financiële context komt dit voornamelijk overeen met:
- Dividenden van aandelen
- Coupons van obligaties
- Huurinkomsten van onroerend goed
Kapitaalwinsten en gekapitaliseerde inkomsten daarentegen worden in de traditionele juridische betekenis niet als vruchten beschouwd. Dit creëert een grijze zone binnen de wereld van moderne beleggingen.
De uitdaging van samengestelde rente-investeringen
Een grote uitdaging stelt zich bij beleggingen in kapitalisatiefondsen, die de kern vormen van de oplossingen die Easyvest aanbiedt. Deze fondsen herinvesteren automatisch de gegenereerde inkomsten (zoals dividenden en intresten) in plaats van ze uit te keren, wat:
- De fiscaliteit optimaliseert
- Het effect van samengestelde rente maximaliseert
- De prestaties op lange termijn verbetert
Deze praktijk vormt een duidelijk probleem voor de vruchtgebruiker: hoe ontvang je de “vruchten” van een belegging die niets uitkeert?
Praktische oplossing: het vruchtgebruik definiëren als een lijfrente
Om deze tegenstrijdigheid op te lossen, is het essentieel om in de splitsingsakte een passende definitie van vruchtgebruik op te nemen. De meest voorkomende oplossing bestaat uit:
- Het omzetten van vruchtgebruik in een lijfrente: contractueel een percentage van het kapitaal vastleggen dat periodiek aan de vruchtgebruiker wordt uitgekeerd
- Het vaststellen van een redelijk tarief: doorgaans tussen 2% en 5% van de waarde van de portefeuille, jaarlijks berekend
- Het voorzien van indexering: om de koopkracht van de vruchtgebruiker in de tijd te behouden
Deze definitie moet absoluut worden vastgelegd tijdens het opstellen van de oorspronkelijke splitsingsakte, aangezien een latere wijziging als een nieuwe gift kan worden beschouwd die aan belastingheffing is onderworpen.
Het noodzakelijke evenwicht tussen vruchtgebruik en blote eigendom
Een cruciaal punt om rekening mee te houden is het risico op fiscale herkwalificatie. Als de vastgelegde rente niet in verhouding staat tot wat een normaal vruchtgebruik zou zijn, kan de fiscus oordelen dat:
- De schenking niet oprecht was
- De schenker in werkelijkheid het volledige genot van het goed heeft behouden
- Er erfbelasting verschuldigd is op het volledige vermogen bij overlijden
De rente mag nooit zo hoog worden vastgesteld dat ze de volledige waarde van de blote eigendom “opvreet”. Ze moet evenredig blijven met de inkomsten die een vergelijkbare distributiebelegging zou hebben gegenereerd (doorgaans tussen 2% en 5% van het kapitaal).
Vruchtgebruik en nalatenschap: overeenstemming tussen erfgenamen
Wanneer een beleggingsportefeuille in kapitalisatiefondsen wordt gesplitst als vruchtgebruik uit een erfenis, kan de situatie complex worden. Bij afwezigheid van voorafgaande bepalingen kunnen de erfgenamen (vruchtgebruikers en blote eigenaars) een overeenkomst onderhandelen die:
- Een rente vaststelt die overeenkomt met wat de portefeuille in uitkering zou hebben geproduceerd
- De voorwaarden voor betaling (frequentie, berekening, etc.) specificeert
- De voorwaarden voor herallocatie van de portefeuille vastlegt
Deze overeenkomst, schriftelijk vastgelegd, voorkomt latere conflicten en respecteert de principes van het erfrecht. In dit geval is geen notariële akte vereist, in tegenstelling tot de omzetting van vruchtgebruik op onroerend goed.
Gesplitste rekeningen bij Easyvest
Easyvest biedt een complete oplossing voor investeerders die het splitsen van eigendom als instrument voor nalatenschapsplanning willen gebruiken:
- Opening van gesplitste rekeningen: een aangepaste structuur die de rechten van iedereen duidelijk onderscheidt
- Persoonlijke berekening van de vruchtgebruikrente: ons team bepaalt een realistische en fiscaal veilige rente
- Geautomatiseerde betalingen: opzetten van regelmatige stromen naar de rekening van de vruchtgebruiker
- Verschillende rapportages: aangepaste documenten voor de vruchtgebruiker en blote eigenaar
Met deze aanpak kunt u volledig profiteren van de voordelen van onze langetermijnbeleggingsstrategieën op basis van kapitalisatie, terwijl u de rechten van elke partij respecteert en de vermogensoverdracht optimaliseert. Neem gerust contact op met onze vermogensbeheerders om uw persoonlijke situatie te analyseren en vast te stellen of splitsen overeenkomt met uw vermogensdoelen.